อรรถกถากุมภสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในกุมภสูตรที่ 3 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า กุมฺภา คือหม้อ. บทว่า ตุจฺโฉ ปิหิโต ได้แก่หม้อเปล่า
ปิดปาก. บทว่า ปูโร วิวโฏ ได้แก่ หม้อเต็มน้ำ เปิดปาก. แม้ในสองบท
ที่เหลือ ก็นัยนี้เหมือนกัน.
จบอรรถกถากุมภสูตรที่ 3

4. อุทกรหทสูตร

ว่าด้วยบุคคลเปรียบด้วยห้วงน้ำ 4 จำพวก

[104] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ห้วงน้ำ 4 อย่างนี้ 4 อย่างเป็นไฉน
คือ ห้วงน้ำตื้นเงาลึกอย่าง 1 ห้วงน้ำลึกเงาตื้นอย่าง 1 ห้วงน้ำตื้นเงาตื้น
อย่าง 1 ห้วงน้ำลึกเงาลึกอย่าง 1.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ห้วงน้ำ 4 อย่างนี้แล.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ฉันนั้นเหมือนกัน บุคคลเปรียบด้วยห้วงน้ำ 4
จำพวกนี้ มีปรากฏอยู่ในโลก 4 จำพวกเป็นไฉน คือ บุคคลดุจห้วงน้ำตื้นเงา
ลึกจำพวก 1 บุคคลดุจห้วงน้ำลึกเงาตื้นจำพวก 1 บุคคลดุจห้วงน้ำตื้นเงาตื้น
จำพวก 1 บุคคลดุจห้วงน้ำลึกเงาลึกจำพวก 1.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจห้วงน้ำตื้นเงาลึกอย่างไร การก้าว
การถอย การเหลียว การแล การคู้ การเหยียด การทรงสังฆาฏิบาตร
และจีวร ของบุคคลบางคนในโลกนี้ ล้วนน่าเลื่อมใส แต่เขาไม่ทราบชัด
ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกขนิโรธคามินี-
ปฏิปทา อย่างนี้แล บุคคลเป็นดุจห้วงน้ำตื้นเงาลึก ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย
ห้วงน้ำตื้นเงาลึก แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น.

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจห้วงน้ำลึกเงาตื้นอย่างไร การก้าว
ฯลฯ การทรงสังฆาฏิ บาตรและจีวร ของบุคคลบางคนในโลกนี้ ไม่น่าเลื่อมใส
แต่เขาทราบชัดตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกข-
นิโรธคามินีปฏิปทา อย่างนี้แล บุคคลเป็นดุจห้วงน้ำลึกเงาตื้น ดูก่อนภิกษุ-
ทั้งหลาย ห้วงน้ำลึกเงาตื้นแม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจห้วงน้ำตื้นเงาตื้นอย่างไร การก้าว
ฯลฯ การทรงสังฆาฏิ บาตรและจีวรของบุคคลบางคนในโลกนี้ ไม่น่าเลื่อมใส
ทั้งเขาไม่ทราบชัดตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ
นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอย่างนี้แล บุคคลเป็นดุจห่วงน้ำตื้นเงาตื้น ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย ห้วงน้ำตื้นเงาตื้นแม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจห้วงน้ำลึกเงาลึกอย่างไร การก้าว
ฯลฯ การทรงสังฆาฏิ บาตรและจีวร ของบุคคลบางคนในโลกนี้ ล้วนน่าเลื่อมใส
ทั้งเขาทราบชัดตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกข -
นิโรธคานินีปฏิปทา อย่างนี้แล บุคคลเป็นดุจห้วงน้ำลึกเงาลึก ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย ห้วงน้ำลึกเงาลึกแม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น.
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลเปรียบด้วยห้วงน้ำ 4 จำพวกนี้แล มี
ปรากฏอยู่ในโลก.
จบอุทกรหทสูตรที่ 4

อรรถกถาอุทกรหทสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในอุทกรหทสูตรที่ 4 ดังต่อไปนี้ :-
ในบทว่า อุตฺตาโน คมฺภีโรภาโส เป็นต้น ความว่า ห้วงน้ำดำ
มีสีเจือด้วยน้ำใบไม้เก่า ๆ ชื่อว่ามีเงาลึก. ห้วงน้ำมีสีใสสะอาดดังแก้วมณี
ชื่อว่ามีเงาตื้น.
จบอรรถกถาอุทกหทสูตรที่ 4